Jacop L. Moreno; Jacob Levy Moreno, Rumen-Amerikalı psikiyatr ve eğitmen. Psikodramanın kurucusu olan Moreno geliştirdiği grup terapisi yöntemiyle tanınmıştır. Toplumsal bilimlerin öncüleri arasında sayılmaktadır. Psikodramanın kurucusudur ve sosyometri kavramını ortaya atmıştır. Fikirleri ve uygulamaları tüm psikoterapi dünyasına büyük katkılar yapmıştır.
Psikodrama, bireylerin yaşadıkları sorunları yeniden ele alıp sorgulama ve sahneleme biçimi olarak tanımlanabilir.
Bir eylem yöntemi…
Bireyler bir grup ortamı içinde, diğerleriyle etkileşim halinde girdikleri rollerle, dolayısıyla kendileriyle ilgili farkındalık kazanırlar.
Psikodrama bireylere, dramatik canlandırmalar yoluyla, geçmiş ve güncel sorunlarını ve çatışmalarını ya da geleceğe dair beklenti, kaygı ve güçlüklerini ele alarak hazırlanma, başa çıkma becerilerini görme ve bunları deneme olanağını sağlar.
Akıl unutur, beden hatırlar.
Moreno
TELE
Tele, tek yönlü olan empatiden farklı olarak, iki ya da daha fazla bireyin iç dünyalarının karşılaşmasıdır. Bireyler arasında yaşanan gelişmiş ve sağlıklı bir ilişki biçimi olan tele sürecinde, bir an için bireyler birbirlerinin iç dünyalarını, o sırada nasıl hissettiklerini kendi içlerinde yaşarlar.
PSİKODRAMANIN TEMEL ÖĞELERİ
Sahne: Psikodramanın geçtiği yerdir.
Protagonist: Psikodramada kendi yaşantısını getiren “baş oyuncu”dur
Yönetici/Terapist: “Psikodramatist”, “lider”, “terapist” ve “kolaylaştırıcı” gibi isimlerle de adlandırılan yönetici, psikodramanın tüm aşamalarından ve çalışmasından sorumlu olan profesyonel kişidir.
Yardımcı egolar: Psikodrama oturumlarında, protagonistin yaşamındaki önemli kişiler, duygular ve olgular protagonistin gruptan seçtiği kişiler yardımı ile sahnede canlandırılır. Bu kişilere “yardımcı egolar” denir.
Grup: Grup izleyicilerle birlikte gruba katılanların tümüdür.
PSİKODRAMA TEKNİKLERİ
EŞLEME
Protogonistin söyleyemediği, söylemek istemediği ya da o anda bilincinde olmadığı, bastırdığı duygularını açığa çıkarmayı amaçlayan bu teknikte, yönetici ya da grup üyeleri onun ağzından bu duyguları dile getirirler. Eşleme esnasında eşleyen protagonistin beden duruşu, jest ve mimiklerini taklit ederek onunla empati kurar.
Eğer eşleyenin söyledikleri protagoniste uymazsa bunu kabul etmeyebilir.
ROL DEĞİŞTİRME
Protagonistin, antagonistin rolüne geçerek “o” olması anlamına gelmektedir. Diğer temel teknikleri gibi, doğrudan iyileştirici ve tedavi edici bir etkiye sahiptir. Rol değiştirme tekniğinin olmadığı bir psikodrama oturumu düşünülemez.
Sahnede ne kadar rol varsa hepsi, önce protagonist tarafından oynanır, böylece, diğerinin gerçekliğinin farkına varma ve yine onun gözüyle kendisiyle yüzleşme mümkün olur.
AYNA
Ayna tekniği, protagonistin, hayatının bir bölümünü ya da bazı bölümlerini sahnede canlandırarak, bunu dışarıdan gözleyebildiği ve kendi davranışlarını değerlendirme ve gerektiğinde değiştirme fırsatını bulabildiği önemli bir tekniktir. Protagonist farklı zamanlarda geçen farklı sahnelerdeki kendisine ve yaşadıklarına bakıyorsa, buna “çoklu ayna tekniği” denmektedir. Bu teknikte ayna rolünde olan “eş”tir. Bu teknik özellikle geleceğin prova edildiği oyunlarda önemlidir.
Sağlıklı olmanın koşullarından birisi olan spontanlığı Moreno hem kalıtsal bir özellik hem de bir yetenek olarak tanımlamaktadır. Spontanite kavramı Moreno’ya göre hem fizyolojik boyutta hem de psikolojik boyutta tanımlanabilir. Onunla doğarız. Yaratıcı ve spontan olduğumuz sürece mutlu oluruz, aksi taktirde kendimizi tekrar eden robotlar haline geliriz.
Ruh sağlığı beden sağlığından ayrı düşünülemez. Beden ve ruh sağlığı aslında tek bir kumaşın iki farklı yüzü gibidir. Bedenimizin bize verdiği sinyallere karşı yaratıcı bir bakış açısı geliştirmemiz gerekmektedir. Ruh sağlığının yerinde olması kişilerin bedensel hastalıklara sahip olmaması anlamına gelmektedir. Bu nedenle tüm hastalıklarından kurtulmak isteyen bireyler ruh sağlıklarını korumak ya da bozulmuşsa düzeltmek zorundadırlar. Bir başka deyişle bedensel bir hastalığa sahip olmak ruh sağlığının bir şekilde bozuk olduğunun da belirtisidir.
Uzman Klinik Psikolog
Kerim Baydar
KAYNAKÇA:
- Altınay, D. (Ed.). (2003). 21. Yüzyılda Psikodrama Klinikte ve Eğitimde Psikodrama Uygulamaları. İstanbul: BAU Yayınları.
- Altınay, D. (2011). Psikodramada Seçme Konular. İstanbul: Epsilon Yayınları.
- Blomkvist, Dag., Moreno, Zerka., Rützel, T. (2013). Psikodrama Artı Gerçeklik ve İyileştirme Sanatı. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Çetinkaya, Ş. (2014). Otantiklik ve Psikodrama. (Yayımlanmamış tez). Dr. Abdülkadir Özbek Psikodrama Enstitüsü , İstanbul.
- Holmes, P., Karp, M., Watson, M. (Ed.). (2013). Morenodan Bu Yana Psikodrama. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.